Współczesne badania naukowe krajów europejskich, raporty o edukacji, publikacje i opracowania znanych uniwersytetów czy sprawozdania nauczycieli specjalistów edukacji wczesnoszkolnej i przedszkolnej wiążą problem trudności w nauce na tzw. starcie szkolnym z niskim poziomem integracji sensorycznej oraz brakiem należytej sprawności samego organizmu, wchodzącymi w skład „cielesnego” mechanizmu uczenia się. Mimo problemów dostrzeganych zarówno przez pedagogów, jak i rodziców, tendencją na świecie staje się coraz wcześniejsza zinstytucjonalizowana edukacja dzieci.
Dział: Temat numeru
Nie jest prawdą, że nasza wyobraźnia jest aktywna tylko wtedy, gdy ktoś chcąc nam opowiedzieć o czymś, prosi – „Wyobraź sobie, że…”. Wyobraźnia powinna być aktywna zawsze, gdy przechodzimy przez ulicę, kiedy gramy w szachy, wreszcie – gdy biatlonista, stojąc czy leżąc, strzela do tarczy. Potrzebujemy wyobrażeń ruchu, przestrzeni w naszej głowie, aby trafnie podjąć decyzję: idę szybko, skaczę konikiem, strzelam.
Komputer, komórka, tablet, najczęściej ze stałym dostępem do Internetu, stały się codziennością. Co więcej – wiele osób zaczyna odczuwać niepokój, rozdrażnienie, kiedy zdarzy się im wyjść z domu bez telefonu. Telefonu, który poza funkcją komunikacyjną posiada też całą gamę innych zastosowań. Urządzenia mobilne z dostępem do Internetu stają się też codziennością dla przedszkolaków. Warto pamiętać o tym, że dla dzieci telefon czy tablet jest tylko narzędziem. Naszym zadaniem – jako dorosłych – jest nauczenie ich bezpiecznej obsługi tego narzędzia oraz ochrona przed potencjalnymi zagrożeniami jakie niesie Internet.
Efektywność uczenia zależy m.in. od przyjętej metody, której wybór powinien opierać się na założeniu, że wspiera ona naturalne mechanizmy uczenia się, a nie narzuca dzieciom poznawania świata według reguł i porządku określonego przez dorosłych.
„Edukacja przez ruch” to system metod i technik kształcenia oparty na preferowanych przez dzieci formach ruchu powtarzających się najczęściej w ich spontanicznych, samodzielnie organizowanych zabawach. Różnorodne formy ruchu, charakterystyczne dla dzieci pomiędzy 3. a 10. r.ż., dopełnione miarowym rytmem, muzyką, aktywnością artystyczną i intelektualną tworzą środowisko uczenia się i szansę na pełny holistyczny rozwój.
Na początku najlepszym „przyjacielem” dziecka jest rodzic. Dziecko chętnie spędzałoby cały czas z jednym z nich, a najchętniej z obojgiem na raz. Specjalnie używam cudzysłowu, ponieważ rodzic z definicji nie może być „przyjacielem”. Przyjaźń zakłada równość pozycji, gotowość do podobnej otwartości, kolokwialnie mówiąc: w przyjaźni (jeśli myślimy o bilansie dłuższym okresie czasu) tyle samo powinno się dawać, co brać. Związek z rodzicem nie jest związkiem symetrycznym – rodzic ma większe doświadczenie niż dziecko, znajduje się na innym etapie rozwojowym, ma więcej doświadczeń, więcej zasobów. Relacja nie jest symetryczna, ponieważ to dorosły daje więcej dziecku, kieruje jego aktywnością, towarzyszy mu, czasem je wyręcza. Wybacza błędy, zachęca do prób, pomaga uporać się z emocjami. Można powiedzieć, że kontakt z rodzicem jest w pewnym sensie łatwiejszy niż kontakt z rówieśnikami – oni nie dają dziecku taryfy ulgowej, nie naginają reguł, niechętnie ustąpią, nie pomogą wyjść z emocjonalnego splątania. Kontakt z dorosłym rządzi się zupełnie innymi prawami niż kontakt z drugim dzieckiem.
Towarzysz, opiekun, ogrodnik, doradca, przewodnik, instruktor… – w tym artykule zarysuję, jak przez wieki zmieniała się i kształtowała koncepcja roli nauczyciela w Europie. Na podstawie tego, jak postrzegano dziecko jako człowieka i osobę, jak wyobrażano sobie i planowano jego przyszłość, były wdrażane różne systemy opieki nad małymi dziećmi, z biegiem czasu – także instytucjonalne. Potrzebne były osoby, które zajmowały się dziećmi. Osoby te – z początku opiekunowie, potem nauczyciele – realizowali róże cele, odpowiadające oczekiwaniom osób zakładających (sponsorujących) instytucje.
W maju 2016 roku, w pięknej scenerii majowego ogrodu i kwitnących kasztanów, Przedszkole nr 11 „Pod Kasztanami” w Gdyni obchodziło jubileusz 70-lecia istnienia. Świętowało z nami wiele znamienitych osób, w tym przedstawiciele gminy z wiceprezydentem miasta na czele, emerytowani dyrektorzy, pracownicy, którzy przez lata wpływali na wizerunek naszego przedszkola, a także przyjaciele i sympatycy oraz absolwenci.
W jaki sposób w czasie codziennej pracy edukacyjno-wychowawczej można pracować nad dojrzałością emocjonalną dzieci przedszkolnych? Podstawowe założenie, które należy przyjąć, brzmi: „Małe dziecko jest niedojrzałe emocjonalnie” lub raczej: „Może na takie wyglądać, jeśli używamy do jego oceny dorosłych standardów dojrzałości emocjonalnej”.
Jakie korzyści odnoszą obie strony dzięki relacji wnuki – dziadkowie? Jakie zagrożenia mogą się pojawić oraz jak zagospodarować doświadczenie i umiejętności dziadków na przedszkolnym podwórku?
Małe dzieci z definicji i natury są egoistyczne. Jedyną możliwą dla nich perspektywą postrzegania świata jest ich własna. Nie potrafią wczuwać się w sytuację innych osób, trudno im zrozumieć, czego doświadczają inne osoby. W jaki sposób można angażować dzieci przedszkolne w działania na rzecz innych osób? Jak budować u nich zdolność do zachowań prospołecznych?
Uczymy dzieci zasad dotyczących bezpiecznego poruszania się na drogach i chodnikach, ale warto też zapoznawać je z zasadami regulującymi funkcjonowanie w świecie konsumenckim. Jak przekazywać podstawową wiedzę o zjawiskach ekonomicznych w edukacji przedszkolnej? Jakie pojęcia i mechanizmy można przedstawić dzieciom, aby powoli kształtować z nich odpowiedzialnych konsumentów?