Origami to sztuka, której edukacyjną zaletą jest różnorodność technik. Składanie form przestrzennych czy płaskich z płaszczyzn o kształtach ścian figur platońskich tworzy wiele możliwości zastosowania origami w edukacji jako ćwiczeń, zabaw, gier czy zadań. Sam proces składania, rozwijając umiejętności utylitarne, dotyka także wartości, których permanentne kształtowanie i rozwijanie w dziecku jest zadaniem przedszkola.
Autor: Dorota Dziamska
Autorka systemu – Edukacja przez ruch (EPR).
Porządkowaniem technik składania papieru w odniesieniu do możliwości i potrzeb rozwojowych dzieci zajęli się nauczyciele zrzeszeni w Polskim Centrum Origami. Wieloletnie obserwacje procesu składania papieru przez dzieci, ich wypowiedzi, czasami zmagania z krnąbrną kartką, która nie poddawała się tak łatwo woli niesprawnych jeszcze rąk, doprowadziły do analizy motoryki dziecka, jego wyobraźni, możliwości percepcyjnych. Na drodze do sukcesu małego origamisty musi stanąć rzetelna wiedza o samej sztuce origami, ale przede wszystkim prawda o rozwoju samych dzieci, ich możliwości poznawania świata przy wykorzystaniu procesu składania papieru.
W dniu 20 listopada 1989 r. Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych przyjęło Konwencję o prawach dziecka. Polska ratyfikowała dokument 7 czerwca 1991 r. i uznała za słuszny w całości, wnosząc kilka zastrzeżeń i deklaracji zgodnych z poszanowaniem władzy rodzicielskiej, polskimi zwyczajami i tradycjami dotyczącymi miejsca dziecka w rodzinie i poza rodziną. W 2000 roku na podstawie art. 72 ust. 4 Konstytucji RP z 1997 r. powołano urząd Rzecznika Praw Dziecka. Prawa dziecka stały się zatem przedmiotem debat, edukacji, a przede wszystkim implementacji w praktycznym działaniu, także w obrębie systemu oświaty.
Zawsze kiedy składam z dziećmi papier, pamiętam, iż nie tylko w sobie wyzwalam aktywną ciszę i holistyczne poznanie. Origami jest bowiem sztuką ładu, harmonii, piękna i prostoty, której nasz świat potrzebuje tak bardzo, jak mały człowiek użytecznej matematyki – najpiękniejszej drogi prowadzącej do odkrycia filozofii.
W polskim systemie oświaty wychowanie przedszkolne nie ma jednolitej formy organizacyjnej. Rodzice zapisują dzieci do przedszkoli publicznych, samorządowych, prywatnych, a także do tzw. innych form wychowania przedszkolnego. Mamy zatem tzw. punkty przedszkolne czy grupy przedszkolne organizowane w szkołach itp. Wiele przedszkoli jest prowadzonych przez fundacje, stowarzyszenia, co implikuje w rzeczywistości różnorodność w obrębie realizowanych programów wychowania przedszkolnego oraz odmienne style organizacyjne.
Współczesne dzieci poddawane zbyt intensywnej stymulacji, dzieci tabletowe, cyfrowe zachowują się niekiedy jak gracz, który klika w ikonę na ekranie komputera, domagając się szybkiej zamiany kształtu bez rozumienia logiki samego procesu przekształcania informacji. Dlatego tak ważna jest w kształceniu metodyka wykorzystywania origami i stosowny dobór technik składania, szczególnie na poziomie pracy z dziećmi w przedszkolu.
Przedszkolak odkrywa swą wartość osobową na skutek relacji budowanych systematycznie w trakcie dziecięcych zabaw –tych spontanicznych, a także kierowanych przez nauczyciela. Co nauczyciel może i powinien zrobić, aby wspierać tę fundamentalną potrzebę dziecka?
W zapisach podstawy programowej wychowania przedszkolnego wprowadzonej Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. odnajdujemy dwa pojęcia: „oczekiwania poznawcze dzieci„ oraz „potrzeby rozwojowe„. Ich prawidłowe zrozumienie stanowi fundament konstrukcji dobrego programu wychowania przedszkolnego. Rezygnacja ze spełnienia oczekiwań poznawczych dzieci skutkuje problemami w rozwoju emocjonalnym, realizacja programu wychowania przedszkolnego nierespektującego rzeczywistych potrzeb rozwojowych może doprowadzić do jego deprawacji. Spełnianie zatem oczekiwań poznawczych i potrzeb rozwojowych staje się misją, zadaniem i wielką odpowiedzialnością przedszkola.
Naturalna aktywność dzieci podczas spontanicznej zabawy pełna jest aspektów matematycznych. Nie można bowiem wydzielić procesów klasyfikowania, szacowania, mierzenia z aktywności konstrukcyjnej, badawczej, eksperymentalnej dzieci. Każdy rodzaj zabudowy przestrzeni w przedszkolu, układanie makiet z klocków, a nawet porządkowanie zabawek na półkach po zabawie to przestrzeń edukacyjna dla dzieci, pełna różnorodnych aspektów matematycznych.
Aby proces nauki pisania był aktywnością opartą na twórczości i samodzielnym budowaniu zapisu znaków graficznych, a nie odtwarzaniu ich po wzorze czy śladzie, dzieci już
w przedszkolu powinny spotkać się z takimi metodami pracy, które pozwolą im eksplorować i odkrywać fragmenty tychże znaków we własnej spontanicznej aktywności artystycznej.