Pedagogika Freineta w polskim przedszkolu

Nowe tysiąclecie to czas, kiedy edukacja przedszkolna ma specjalne zadanie do wykonania. Jej nadrzędnym celem jest stworzenie optymalnych warunków do wszechstronnego rozwoju każdego dziecka zgodnie z Prawami Dziecka. Wiek przedszkolny to czas szybkich zmian rozwojowych mających swoje konsekwencje w dalszym życiu człowieka. Wychowanie przedszkolne zgodnie z podstawą programową ma wspomagać dziecko, czyli tworzyć dla niego optymalne warunki do wszechstronnego rozwoju i czuwać nad kierunkiem zmian. Głównym zadaniem nauczyciela w przedszkolu jest pomoc wychowankowi w rozwijaniu jego umiejętności m.in.: samodzielności, kreatywności, odpowiedzialności, umiejętności dostrzegania problemu i wyciągania wniosków, planowania oraz kształtowania postaw społeczno-emocjonalnych. 

Pozwólmy dziecku doświadczać, eksperymentować, dowiadywać się i porównywać, szukać i drążyć w głębinach wiedzy, wyruszać w podróże odkrywcze – czasami trudne, ale jakże bogate i fascynujące. Celestyn Freinet

Wszystkie te elementy można odnaleźć w koncepcji pedagogicznej Celestyna Freineta, która skupia całą uwagę na dziecku, opiera się na rozumowym wykorzystaniu zainteresowań dziecka i zaspakajaniu jego potrzeb rozwojowych. Wybitny pedagog poświęcił wiele uwagi wychowaniu i nauczaniu dziecka w pierwszych latach życia. Chcąc korzystać z freinetowskich technik pracy w przedszkolu, musimy w tym względzie służyć pomocą dzieciom. Techniki Freineta zostały pomyślane głównie jako metoda pracy z dziećmi w wieku szkolnym, ale znalazły również podatny grunt w przedszkolu.

Naszym zdaniem pedagogika Freineta zasługuje na uwagę ponieważ głównym zadaniem nauczyciela wychowania przedszkolnego jest stworzenie dziecku warunków do doświadczeń poszukujących „po omacku”, uwzględnia wszechstronny rozwój dziecka, jego potrzeby, możliwości i sposób życia, zwraca uwagę na jego indywidualność i odrębność, zapewnia każdemu dziecku osiągniecie sukcesu, daje możliwość aktywnego udziału w życiu.

Do technik, z których można korzystać w pracy w przedszkolu, należą:
■    swobodna ekspresja artystyczna (plastyczna, słowna, ruchowa, muzyczna),
■    swobodny tekst,
■    fiszki autokreatywne,
■    fiszki problemowe (inspirujące),
■    fiszki dywanowe,
■    korespondencja międzyprzedszkolna,
■    gazetka przedszkolna,
■    doświadczenia poszukujące,
■    księga grupy (księga życia grupy),
■    samorodne inscenizacje,
■    planowanie pracy wspólnie z dziećmi.

Swobodna ekspresja artystyczna 

Ważnym czynnikiem w rozwoju dziecka są, zdaniem Freineta, wszelkiego rodzaju zajęcia związane z ekspresją artystyczną. Toteż w przedszkolu dużo miejsca powinna zajmować swobodna twórczość dzieci: plastyczna, muzyczna, słowna, ruchowa. Zajęcia te pozwalają na wyzwolenie wszystkich sił twórczych dziecka i dają mu możliwość afirmacji własnego „ja”, stwarzając niezliczone możliwości doznań, emocji i wiadomości zdobytych drogą własnych doświadczeń.

Swobodne teksty

Technika ta ma na celu kształtowanie umiejętności poprawnego wypowiadania się, wyrażania własnych myśli i przeżyć. W przedszkolu nauczyciel ustala temat. Dzieci same układają zdania na ten temat, starając się, aby jedno zdanie wypływało z drugiego. Tworzą w ten sposób opowiadanie. Wypowiedzi dzieci zapisuje nauczyciel lub inna osoba dorosła, np. rodzic.

Fiszki autokorektywne

W pracy z dziećmi przedszkolnymi, przy wykorzystaniu techniki fiszki autokorektywnej potrzebny jest nauczyciel, gdyż fiszka tego rodzaju polega na wykonaniu pewnych zadań, które prowadzą do rozwiązania postawionego problemu i utrwalenia zdobytych wiadomości. Istotne jest, aby dziecko samo doszło do poprawnego rozwiązania postawionego zadania.

Fiszka inspirująca

Pracując z tą fiszką, dziecko ma do wykonania najczęściej jedno zadanie. Dzieci w wieku przedszkolnym potrzebują pomocy dorosłego do odczytania zadania i, często, do asysty w jego wykonaniu ze względu na małą samodzielność, np. dziecko samo nie pójdzie do parku po liście – potrzebuje opiekuna.

Fiszki dywanowe 

Z tą fiszką pracują wszystkie dzieci w grupie, ale każde wykonuje zadanie indywidualnie. Dobrze, gdy jest ona przygotowana na papierze A3 i przywieszona do tablicy lub położona na dywanie (stąd nazwa). Fiszka zawiera elementy stałe: „Kto pracuje”, „Co robimy” i „Miłej pracy”. Obok napisów, w zależności od wieku dzieci oraz od rodzaju rozwiązywanego problemu czy zadania, umieszczamy umowne symbole, obrazki, wyrazy lub szablony przedmiotów w naturalnej wielkości.

Księga Grupy (Księga Życia Grupy)

Księga Życia Grupy to rodzaj kroniki tworzonej przez dzieci podczas ich pobytu w przedszkolu. Informacje są zapisywane i zbierane w segregatorze na kartkach formatu A4. Zapiski odzwierciedlają życie grupy, dokumentują różne wydarzenia i przeżycia z nimi związane. W księdze znajdują się rysunki, zdjęcia, zaproszenia, kartki z wakacji, życzenia świąteczne i urodzinowe, dyplomy, podpisy dzieci. Ważne są też swobodne teksty podyktowane nauczycielce przez przedszkolaki. W ten sposób można utrwalić ciekawe zajęcia, spotkania, festyny, wycieczki i inne wydarzenia.

Korespondencja międzyprzedszkolna 

Technika stwarza możliwość korespondowania z rówieśnikami z innych przedszkoli. Obejmuje głównie listy. Dzieci poznają zasady pisania listów, stosują małe i wielkie litery, zwroty grzecznościowe. Oprócz tego mogą wysłać swoje rysunki, gazetki, ciekawe teksty itp....