Zabawa heurystyczna sposobem wspierania dziecięcego badania i odkrywania

Czym jest zabawa heurystyczna?

Idea zabawy heurystycznej zrodziła się w 1994 r. w Wielkiej Brytanii. Prekursorką tego rodzaju zabawy była freblowska pedagog, Eleanor Goldschmied. Na gruncie polskiej literatury metodycznej zabawa heurystyczna jest znana jedynie z publikacji Barbary Bilewicz-Kuźni. Według niej „Zabawę heurystyczną rozumie się jako aktywność, w której dziecko samodzielnie, z własnej woli i własnej inicjatywy, odkrywa na swój użytek nowe skojarzenia i powiązania pomiędzy elementami i relacjami, znajduje sposoby na rozwiązanie, przepisy na pomysł. Posługuje się przy tym intuicją, ale i dedukcją, bada, próbuje łączyć elementy ze sobą, sprawdza ich działanie wykorzystując przy tym błądzenie i weryfikowanie”.

Praktyczne wskazówki organizacyjne

Celem przeprowadzonych badań było określenie, czy i w jakim stopniu dzieci podejmują spontaniczną aktywność zabawową oraz badawczą w kontakcie z materiałami, które spotykają w codziennym życiu, ale które nie są typowymi zabawkami. Na podstawie tych obserwacji oraz bazując na pedagogicznej wizji zabawy heurystycznej, przedstawiam sugerowany schemat przebiegu tego rodzaju zabawy. 

Należy przygotować odpowiednią liczbę małych i dużych worków (najlepiej ściąganych na sznurek), które można powiesić np. na ścianie. Liczba worków i przedmiotów, które będą zawierały, powinna być dostosowana do liczebności grupy, tak aby nie powstawały spory wynikające z faktu, że materiałów jest za mało. Przedmioty, które wykorzystałam w toku badań własnych, to: kolorowe nakrętki, rolki po ręcznikach i papierze toaletowym, sznury korali, plastikowe kubki, plastikowe butelki, plastikowe miseczki, plastikowe sztućce, pudełka po zapałkach, różnej wielkości pudełka tekturowe, metalowe puszki po mleku, kartonowe pudełka po mleku, plastikowe rurki do napojów, wstążki, wytłaczanki na jajka, drewniane łyżki, drewniane łopatki, drewniane widelce, tacki plastikowe po pralinach, metalowe chochelki, metalowe i silikonowe trzepaczki, deski pod ciasto, metalowe pokrywki, tłuczki do ziemniaków, dynie. Materiały heurystyczne można modyfikować, należy jedynie pamiętać o różnicowaniu ich pod względem jakościowym, tak aby dostarczały wielozmysłowej stymulacji. Mogą to być nie tylko przedmioty codziennego użytku, spotykane w każdej kuchni czy zakątku domowym, ale również materiały odpadowe. Worki można ułożyć płasko na dywanie, kształt okręgu bądź powiesić na ścianie, pod warunkiem że będą w zasięgu wzroku (i chwytu) dziecka. Każdy worek należy oznaczyć etykietą zawierającą podpis i zdjęcie przedmiotu – co wspiera globalne czytanie. Worki powinny być umieszczane zarówno na dywanie, jak i na ścianie wierzchnią stroną, z widocz...