0
22
Dla niektórych dorosłych to tylko „śmieszna”, „dziecięca”, a nawet „pocieszna” wymowa ich maluchów, warto jednak wiedzieć, że takie realizacje głosek to wady wymowy.
Wśród współczesnych przedszkolaków, szczególnie w najmłodszych grupach, coraz częściej występuje zjawisko nieprawidłowej artykulacji głosek tylnojęzykowych [k] i [g], w ostatnim okresie obserwuje się, że liczba przedszkolaków z tym problemem stale wzrasta; znacznie rzadziej nieprawidłowo jest realizowana inna głoska tylnojęzykowa [h].
Głoska [k] jest spółgłoską tylnojęzykową, zwartą, twardą, ustną i bezdźwięczną. Głoska [g] to spółgłoska tylnojęzykowa, zwarta, twarda, ustna i dźwięczna, różni się tylko tym od głoski [k], że przy jej realizacji wprawiane w ruch są wiązadła głosowe. Głoska [h] to spółgłoska tylnojęzykowa, szczelinowa, twarda, ustna, bezdźwięczna.
Najmłodsze grupy przedszkolaków to dzieci 3-letnie. Trzylatek, u którego rozwój mowy przebiega prawidłowo, powinien już poprawnie realizować głoski tylnojęzykowe: [k], [g], [h]. Głoski te pojawią się jeszcze przed 3.r.ż., dokładniej – pomiędzy 2. a 3. r.ż.
W sytuacji gdy głoski te są realizowane nieprawidłowo, należy podjąć oddziaływania z zakresu terapii logopedycznej.
Kappacyzm, gammacyzm – co kryje się pod tymi pojęciami?
Gdy dziecko nieprawidłowo realizuje głoski [k] i [g], mówimy o następujących wadach wymowy:
- kappacyzm – gdy dziecko nieprawidłowo wymawia głoskę [k],[ki],
- gammacyzm – gdy dziecko wadliwie realizuje głoski [g], [gi].
Zaburzenia artykulacji głosek tylnojęzykowych podzielić można na trzy grupy:
- kappacyzm i gammacyzm właściwy,
- parakappacyzm, paragammacyzm,
- mogikapppacyzm, mgigammacyzm.
Kappacyzm i gammacyzm właściwy to deformacja głosek [k] i [g], gdy realizacja tych głosek powstaje w wyniku zwarcia krtaniowego.
Parakappacyzm to zamiana głoski [k] na głoski [t] lub [h], np. [kot] na [tot] lub [hot], [ki] na [ti], np. [kino] na [tino].
Paragammacyzm to zastępowanie głoski [g] głoską [d] np. [grabie] realizowane są jako [drabie] lub rzadziej [h] [hrabie], głoski [gi] głoską [di], czyli np. [gil] realizowane jak [dil].
W przypadku parakappacyzmu i paragammacyzmu może też zachodzić zamiana głosek tylnojęzykowych na jakiekolwiek łatwiejsze dla dziecka głoski, np. [p], [b], [f], [w] itd.
Mogikappacym i mogigammacyzm to brak realizacji głosek [k], [ki], [g], [gi] – dziecko opuszcza te głoski w swoich wypowiedziach, np. zamiast [kotek] mów [otek], zamiast [kino] mówi [ino], nie mówi [goryl] tylko [oryl], nie potrafi powiedzieć [gil], więc mówi [il].
Rzadko zaburzona, nieprawidłowo realizowana głoska [h] zwykle jest zastępowana innymi głoskami, np. głoską [f], najczęściej jednak jest opuszczana przez dzieci.
Przyczyny występowania kappacyzmu i gammacyzmu oraz nieprawidłowej realizacji głoski [h]
- niska sprawność ruchowa języka, głównie jego tylnej części, co związane jest zbrakiem wysklepienia się tylnej części języka i brakiem zwarcia z podniebieniem miękkim,
- wysokie podniebienie,
- ankyloglosja, czyli skrócone wędzidełko podjęzykowe,
- przerost trzeciego migdałka,
- rozszczep podniebienia,
- nieprawidłowe napięcie mięśniowe w obrębie jamy ustnej,
- wady zgryzu,
- zaburzenia słuchu fonemowego,
- niedostateczna kontrola słuchowa,
- nieprawidłowe wzorce wymowy,
- brak stymulacji rozwoju mowy.
Terapia logopedyczna
Jeśli – logopeda stwierdzi występowanie opisywanych powyżej wad wymowy udziecka, należy podjąć terapię logopedyczną; ćwiczenia z tego zakresu powinny być realizowane w gabinecie logopedycznym podczas spotkań z logopedą.
Rodzice (opiekunowie) dziecka otrzymują zalecenia do logopedycznej pracy w domu. Obowiązkiem logopedy jest przygotowanie ćwiczeń do pracy w domu i dokładne wyjaśnienie dorosłym pracującym z dzieckiem, jak je należy wykonywać.
Nauczyciel pracujący z grupą w przedszkolu powinien wspierać prowadzoną terapię logopedyczną, utrwalać prawidłową wymowę ćwiczonych głosek podczas wspólnych zabaw wgrupie, w trakcie funkcjonowania dziecka w codziennym życiu przedszkola. Obowiązkiem logopedy jest poinformowanie nauczyciela, jakie ćwiczenia logopedyczne mogą wspomóc przedszkolaka podczas wspólnych zabaw, zajęć realizowanych w grupie.
Ćwiczenia stosowane w terapii głosek tylnojęzykowych
Wśród ćwiczeń polecanych do pracy z dzieckiem z kappacyzmem i gammacyzmem, czy zaburzoną realizacją głosk...
Pozostałe 70% treści dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.
- 10 wydań magazynu "Wychowanie w Przedszkolu"
- Dostęp do wszystkich archiwalnych artykułów w wersji online
- Możliwość pobrania materiałów dodatkowych
- ...i wiele więcej!
