Autor: Katarzyna Matyasik

Rozwój językowy to jedno z ważniejszych zadań rozwojowych w życiu dziecka. Mowa wspiera budowanie więzi z drugim człowiekiem, umożliwia komunikację, przekazywanie myśli, emocji, nadawanie znaczeń i sensu własnym doświadczeniom oraz obserwowanym wydarzeniom czy zjawiskom. Mowa wspiera rozwój społeczny, emocjonalny oraz poznawczy, ma więc znaczenie dla wielu obszarów funkcjonowania dziecka. Wiek przedszkolny to czas szczególnej podatności na nabywanie kompetencji językowych, a nauczyciel, korzystając z rozmaitych narzędzi, może nadawać procesom rozwojowym odpowiedni kierunek.

Wiek przedszkolny to czas, w którym następuje intensywny rozwój mowy, a w szczególności artykulacji. Dziecko, które kończy edukację przedszkolną i rozpoczyna szkolną przygodę, powinno posługiwać się słowami wszystkich kategorii leksykalnych, budować złożone zdania poprawne pod względem gramatycznym, a także realizować prawidłowo wszystkie głoski naszego języka. Poprawną wymowę należy traktować jako jeden z elementów dojrzałości szkolnej. Zaburzenia językowe i artykulacyjne mogą zakłócać proces nauki czytania i pisania, dlatego tak istotne jest, aby wspomagać rozwój mowy już od najwcześniejszych lat oraz interweniować w razie dostrzeżenia jakichkolwiek nieprawidłowości.

Czynności prymarne w obszarze ustno-twarzowym, takie jak: oddychanie, gryzienie, żucie, połykanie, stanowią bazę dla późniejszego rozwoju mowy, a zwłaszcza dla kształtowania prawid- łowej artykulacji. Jeśli obserwujemy u dziecka problemy w przebiegu powyższych czynności, możemy z dużym prawdopodobieństwem zakładać, że realizacja wielu głosek również nie będzie prawidłowa, a zrozumiałość mowy może być obniżona.

Muzyka oddziałuje na organizm człowieka i co do tego nikt nie ma już dziś najmniejszych wątpliwości. Słuchanie muzyki, jak i jej aktywne wykonywanie wpływa na procesy percepcji, na emocje, pamięć oraz uczenie się. Okazuje się również, że muzyka jest silnym katalizatorem rozwoju mowy, co czyni z niej doskonałe narzędzie (dla nauczycieli, rodziców i terapeutów) do wspomagania rozwoju językowego u dzieci.

Oddychanie to jedna z ważniejszych funkcji życiowych. Prawidłowy oddech wpływa na rozwój fizyczny, zdrowie psychiczne, ogólny dobrostan człowieka. Sposób oddychania ma również ogromny wpływ na rozwój mowy u dzieci. Obserwacje pokazują, że wiele przedszkolaków oddycha w sposób nieprawidłowy. Schorzenia laryngologiczne, coraz liczniej występujące alergie, problemy z napięciem mięśniowym skutkują często utrwaleniem ustnego toru oddechowego, co w prostej linii prowadzi do wad zgryzu, zmian w obrębie twarzoczaszki, wad wymowy i wielu innych dalekosiężnych konsekwencji, które nierzadko trudno nam powiązać właśnie z niewłaściwym sposobem oddychania.

Rozwój mowy jest jak drzewo. Zanim urośnie piękna korona, gałęzie i liście, najpierw korzenie muszą wrosnąć w ziemię i stworzyć mocny fundament. Dobra pamięć to oprócz prawidłowo działającego słuchu fizycznego i fonemowego, uwagi słuchowej, a także sprawnych narządów artykulacyjnych niezwykle istotna sprawność tworząca bazę dla nabywania umiejętności językowych i komunikacyjnych.

Rozwój mowy to nieustający proces, którego rozkwit przypada na pierwsze lata życia dziecka. W miarę jak maluch eksploruje i interaktywnie uczestniczy w językowym otoczeniu, rozwija mowę na wielu poziomach, zaczynając od percepcji dźwięków, aż do zrozumienia skomplikowanych struktur językowych. Różnicowanie głosek, identyfikowanie intonacji i akcentów, rozpoznawanie słów, rozumienie gramatyki i struktury zdania postępuje wraz z dojrzewaniem mózgu i jednoczesnym rozwijaniem funkcji percepcyjno-motorycznych. Uwaga słuchowa, pamięć, synteza  i analiza słuchowa to tylko wybrane, elementarne sprawności, które stanowią fundament dla nabywania umiejętności językowych. 

Nabywanie umiejętności językowych i komunikacyjnych to jedno z ważniejszych zadań rozwojowych w życiu człowieka. Mowa otwiera nam drzwi do kontaktów społecznych, staje się także drabiną dla rozwoju poznawczego i emocjonalnego, wspiera procesy uczenia się oraz reguluje funkcjonowanie człowieka. Wiek przedszkolny to okres szczególnej wrażliwości na nabywanie kompetencji językowych. Przedszkole poprzez tworzenie sprzyjającej przestrzeni, rodzaj realizowanych aktywności oraz specyficzny rodzaj relacji, jaki łączy dziecko z nauczycielem, ma ogromne znaczenie dla rozwijania mowy u dzieci.