Motoryka duża i mała jako dwie bazowe funkcje dla kształtowania prawidłowej artykulacji

Komunikacja werbalna jest niezwykle złożonym procesem, zależnym od prawidłowego przebiegu wielu funkcji percepcyjno-motorycznych. O roli słuchu fonemowego, uwagi i pamięci słuchowej była mowa w poprzednich artykułach niniejszego cyklu. Wskazywane funkcje szczególnie mocno oddziałują na odbiór komunikatów słownych. Nauczyciel w przedszkolu poprzez odpowiednio zorganizowane aktywności może skutecznie stymulować procesy percepcji mowy. Zabawy i ćwiczenia słuchowe są proste, możliwe do przeprowadzenia w grupie, nie wymagają specjalistycznych pomocy, a wykonywane systematycznie stają się katalizatorem rozwoju językowego. 

Czy w podobny sposób w warunkach przedszkolnych możemy rozwijać sprawność artykulacyjną u naszych podopiecznych? W dużej mierze tak! Jeśli spojrzymy na artykulację z szerokiej perspektywy, wówczas dostrzeżemy ogromne obszary naszego wpływu. 

Podczas wypowiadania głosek, słów i zdań narządy artykulacyjne wykonują niezliczoną liczbę precyzyjnych ruchów. Wargi, policzki, język, podniebienie miękkie muszą działać w sposób niezwykle zsynchronizowany, tworząc niepowtarzalny układ dla każdej głoski. Nawet najmniejsze odstępstwo, np. zmiana położenia języka, może zakłócić brzmienie wypowiadanych głosek, prowadząc do wady wymowy. Wraz z wiekiem narządy mowy, zwłaszcza język, zyskują coraz większą sprawność, dzięki czemu staje się możliwe artykułowanie coraz trudniejszych głosek. Prawdziwą wisienką na artykulacyjnym torcie jest głoska [r], która pojawia się w systemie fonetycznym dziecka najczęściej między 5. a 6. rokiem życia. 

Prawidłowe napięcie mięśniowe, kinestezja artykulacyjna (dobre czucie ułożenia narządów mowy), sprawność ruchowa artykulatorów mają ogromny wpływ na jakość słownych produkcji. Obniżone bądź wzmożone napięcie mięśniowe oraz niska sprawność motoryczna warg, języka i policzków nierzadko stają się przyczyną wad wymowy oraz zmniejszają zrozumiałość mowy dziecka, co w dalszej kolejności prowadzi do trudności komunikacyjnych i wynikających z nich problemów emocjonalnych i społecznych. 

Praca narządów artykulacyj...