Rodzic pod wpływem alkoholu odbierający dziecko z przedszkola

Regulacje dotyczące odbioru dzieci z przedszkola – uprawnienia i procedury

Analizując przedmiotowe zagadnienie, trzeba zwrócić uwagę na to, że wszelkie kwestie dotyczące odbioru dzieci z przedszkola powinny być przedmiotem szczegółowych uregulowań zawartych w treści statutu placówki oświatowej. Regulacje tego statutu powinny zakreślać katalog osób uprawnionych do odbioru dziecka z przedszkola, a także sytuacje, kiedy określone podmioty mogą realizować uprawnienie do odbioru dziecka. Ponadto trzeba brać pod uwagę zarówno kwestie pokrewieństwa, jak i inne okoliczności, które np. mogą modyfikować ustawowe uprawnienia rodzicielskie na mocy orzeczenia sądowego. Odbioru dziecka powinni dokonywać rodzice (opiekunowie prawni) oraz jego krewni (np. dziadkowie). Jeżeli dziecko będzie odbierane przez dziadków, którzy nie mają na mocy orzeczenia sądowego powierzonej pieczy nad dzieckiem, taka okoliczność powinna być potwierdzona przez rodziców stosownym oświadczeniem woli. W ten sam sposób powinno wyglądać upoważnienie do odbioru dziecka przez rodzeństwo lub dalszych krewnych. 

W polskim porządku prawnym nie istnieją regulacje prawne, które upoważniałyby nauczycieli do zbadania stanu trzeźwości rodzica/opiekuna prawnego. 
Zakup alkomatu również nie rozwiązuje problemu, bowiem nikt z pracowników przedszkola nie ma uprawnień do wymuszenia na rodzicu poddania się takiemu badaniu. Nauczyciel może więc polegać tylko i wyłącznie na obserwacji.
 

Procedury bezpieczeństwa w przedszkolu – co zrobić w sytuacji nietrzeźwego rodzica?

Placówka oświatowa (przedszkole) ponosi odpowiedzialność za należytą pieczę nad dzieckiem w czasie, gdy dziecko przebywa w placówce. Reguluje to w sposób szczegółowy statut przedszkola, którego przestrzeganie jest również obowiązkiem rodziców odprowadzających do przedszkola swoje dzieci. Podsumowując zatem − opiekę nad dzieckiem w drodze do przedszkola i z powrotem powinni sprawować rodzice (opiekunowie prawni) lub upoważnione przez nich na piśmie osoby zapewniające dziecku pełne bezpieczeństwo. Osoba, która może przejąć pełną odpowiedzialność prawną za bezpieczeństwo dziecka, musi 
mieć 18 lat, w innych przypadkach odpowiedzialność prawną ponoszą rodzice. 

Tu trzeba sobie zadać podstawowe pytanie: Co zrobić w sytuacji, gdy trzeba w kilka sekund podjąć decyzję, bo oto w drzwiach przedszkola staje pijany rodzic i z całą stanowczością oświadcza, że przyszedł po swoje dziecko? Czy dyrektor i kadra pedagogiczna są przygotowani na takie zdarzenie? Jak ma postąpić nauczyciel, aby z jednej strony jego zachowanie było zgodne z obowiązującym porządkiem prawnym, a z drugiej gwarantowało pełne bezpieczeństwo wychowanka przedszkola, w którym pracuje?

W pewnym sensie pocieszeniem może być stwierdzenie, że statystycznie mniej niż więcej jest przypadków, aby w placówce nie obowiązywała procedura związana z regulacjami dotyczącymi przyprowadzania i odbierania dzieci. Praktycznie rzecz ujmując, zawsze pojawia się w niej regulacja, która swą treścią potwierdza, że osobom nietrzeźwym maluch nie zostanie wydany. Jednak zawarcie takiego postanowienia nie zamyka problemu. Wręcz przeciwnie, rodzą się wątpliwości, a na ich tle pytania: Co oznacza „nietrzeźwy”? Kto dokonuje oceny trzeźwości i na jakiej podstawie? Co zrobić z dzieckiem i nietrzeźwym rodzicem? „Nietrzeźwy”, czyli jaki? Warto doprecyzować, co mamy na myśli, wprowadzając taki zapis w procedurze odbioru dzieci. Używając określenia „nietrzeźwy”, na ogół myślimy o kimś, kto tego alkoholu nadużył. Warto jednak pamiętać, że wyróżnia się 3 przypadki, w których uznaje się, że człowiek nie zachowuje pełni świadomości:

• stan po spożyciu alkoholu (0,2−0,5 promila alkoholu we krwi lub 0,1−0,25 mg alkoholu w 1 dm3 wydychanego powietrza) − art. 46 ust. 2 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi,
• stan nietrzeźwości (powyżej 0,5 promila alkoholu we krwi lub 0,25 mg alkoholu w 1 dm3 wydychanego powietrza) − art. 115 § 16 Kodeksu karnego,
• stan pod wpływem środków odurzających.

Jak postępować w sytuacji, gdy rodzic jest nietrzeźwy?

Wyraźnie należy stwierdzić, że osobie, od której wyczuwa się alkohol, która jest wyraźnie pijana lub też istnieje podejrzenie, że odurzyła się narkotykiem, nie wolno powierzyć dziecka. Powstaje jedno dość istotne pytanie: Jak to sprawdzić? Niestety, w polskim porządku prawnym nie istnieją regulacje prawne, które upoważniałyby nauczycieli do zbadania stanu trzeźwości rodzica/opiekuna prawnego. Zakup alkomatu również nie rozwiązuje problemu, bowiem nikt z pracowników przedszkola nie ma uprawnień do wymuszenia na rodzicu poddania się takiemu badaniu. Nauczyciel może więc polegać tylko i wyłącznie na obserwacji. Aby dokonać miarodajnej obserwacji, ważne jest, aby w przedszkolu istniała stałość zatrudnienia. To zadanie dla dyrektora. Dlaczego to takie ważne? Otóż rotacja kadry sprawia, że nauczycielom trudniej jest wychwycić niecodzienne zachowanie opiekuna (później zauważą oni stałą nieprawidłowość). Ponadto, liczy się także wiedza i doświadczenie życiowe pracowników przedszkola – nie należy żałować czasu i pieniędzy na szkolenie z zakresu rozpoznawania sygnałów nadużywania alkoholu i narkotyków. Być może wychowawca przedszkolny nie będzie szukał objawów uzależnienia u swoich podopiecznych, ale z pewnością powinien zwracać uwagę na osoby, które sprawują opiekę nad dzieckiem. Nie zawsze są nimi rodzice. Bywa tak, że z przedszkola malucha odbiera opiekunka, ciocia czy przyjaciel rodziny, i to właśnie pracownik przedszkola zauważy, że pojawił się problem. Warto pamiętać o tym, że dopuszcza się, iż przy ustalaniu nietrzeźwości można posługiwać się źródłami dowodowymi innymi niż specjalistyczne chemiczne badania krwi na zawartość alkoholu. Mowa tu np. o zez- naniach świadków opisujących zachowanie osoby podejrzewanej o spożycie alkoholu (bełkotliwa mowa, chwiejny chód czy też wyczuwalna woń alkoholu). Trudniej w krótkiej chwili zdiagnozować odurzenie narkotykiem, ale w tym przypadku również powinny zaniepokoić wszelkie nieskoordynowane ruchy, nadmierne pobudzenie lub obniżenie nastroju, powiększone źrenice, niewyraźna mowa, niestandardowe reakcje emocjonalne (np. niepohamowany chichot). 

Jak już wspomniano, osobie nietrzeźwej lub odurzonej narkotykiem nie wolno powierzyć dziecka. Odpowiedzialność za zastosowanie się do tego punktu regulaminu przedszkola spoczywa przede wszystkim na dyrektorze placówki.

W sytuacji gdy nauczyciel przedszkola oceni, że ma do czynienia z nietrzeźwym opiekunem, przede wszystkim musi zachować zimną krew, wykazać się profesjonalizmem. Od tego w dużej mierze zależy dalsze postępowanie. W takiej sytuacji wszystkie działania nauczyciela powinny być ukierunkowane na zapewnienie dziecku pełnego bezpieczeństwa. Co wobec tego powinien zrobić? Przede wszystkim powinien natychmiast zawiadomić swojego przełożonego, tj. dyrektora przedszkola (lub osobę go zastępującą). Kolejne czynności podejmuje już osoba kierująca placówką, tj. dyrektor przedszkola. I tak: 

• podejmuje decyzję o niewydaniu dziecka osobie, która się po nie zgłosiła;
• dokonuje próby nawiązania kontaktu z pozostałymi osobami upoważnionymi do odbioru dziecka,
• w sytuacji gdy dyrektorowi przedszkola nie uda się skontaktować z osobą uprawnioną do odbioru dziecka ani z nikim z rodziny wychowanka przedszkola, kto mógłby pomóc w skontaktowaniu się z kimś takim, wówczas dyrektor musi postępować tak, jakby po dziecko nikt się nie zgłosił,
• przez cały czas wykonywania powyższych czynności dziecko pozostaje na terenie placówki oświatowej.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2015 r., poz. 1916 z późn. zm.).
• Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz. U. z 2016 r., poz. 1137 z późn. zm.).