Kręgi tematyczne do eksploracji kontra treści do realizacji

Czytając zapisy podstawy programowej, nie znajdujemy w niej rozważań dotyczących tematów czy zagadnień, które nauczyciel koniecznie powinien przedstawić przedszkolakom. Zapisy dotyczą zadań przedszkola, czyli zadań dla kadry pedagogicznej, których realizacji podejmują się osoby dorosłe, pracujące z dziećmi. Zadania przedstawiają założenia, w jaki sposób należy pracować, a nie, co w trakcie tej pracy należy przedstawiać dzieciom jako konieczne treści nauczania. Z uwagi na cel wychowania przedszkolnego realizowane przez nauczycieli zadania podstawy programowej tworzą dzieciom warunki do rozwoju, a nie lekcje z obowiązkowym materiałem do przyswojenia.

Przykład pierwszy. Zadanie przedszkola brzmi: 

Wspieranie samodzielnej dziecięcej eksploracji świata, dobór treści adekwatnych do poziomu rozwoju dziecka, jego możliwości percepcyjnych, wyobrażeń i rozumowania, z poszanowaniem indywidualnych potrzeb i zainteresowań.

Zadanie wyraźnie wskazuje, iż nauczyciel dobiera treści adekwatne do możliwości percepcyjnych każdego dziecka, do ich wyobrażeń, rozumowania. Doskonale zdajemy sobie sprawę, iż wymienione aspekty rozwoju dzieci są elementami wskazującymi na różnice pomiędzy dziećmi, a nie na podobieństwa. Każde dziecko jest inne i wymaga zindywidualizowanej troski. Zadanie nie obliguje zatem nauczycieli do realizacji poukładanych w tabelkach treści, ale do doboru właściwych treści i dostosowania ich z uwagi na potencjał, jaki tkwi w samych dzieciach.

Przykład drugi. Zadanie przedszkola brzmi:

Tworzenie sytuacji sprzyjających rozwojowi nawyków i zachowań prowadzących do samodzielności, dbania o zdrowie, sprawność ruchową i bezpieczeństwo, w tym bezpieczeństwo w ruchu drogowym.

Zadanie wskazuje tym razem na konieczność powtarzania pewnych czynności w sposób praktyczny, aby dziecko nauczyło się przejawiać zachowania w formie nawyków. Nawyków i rozwoju pożądanych zachowań dziecko nie doświadczy w sobie za pomocą realizacji zagadnień o tychże nawykach czy zachowaniu, same bowiem informacje o tzw. przejściu na zielonym świetle przez ulicę nie są jeszcze wiedzą czy umiejętnością, na pewno nie są nawykiem, są to jedynie informacje, które dopiero przy konfrontacji z własnym doświadczeniem mogą stać się wiedzą, umiejętnością bądź nawykiem dziecka. Zatem przedstawione zadanie to kolejny przykład, iż nauczyciele powinni samodzielnie dobierać treści do możliwości percepcyjnych dzieci i ich rozumowania, a nie realizować takie, które ktoś, np. autor książeczki czy programu, zapisał w tabelce jako przykład. Treści się nie realizuje, na treściach się pracuje, ale tylko na takich, które dziecko ma możliwość skonfrontować z własnym praktycznym doświadczeniem.

Jeżeli podstawa programowa nie przedstawia nauczycielom treści do zrealizowania, a jedynie wskazuje zadania i osiągnięci...