Bycie razem mimo różnic

Proces włączania osoby niepełnosprawnej do społeczeństwa nie zaczyna się w szkole ani na rynku pracy, tylko już w najmłodszych latach, w wieku przedszkolnym. Czym jest edukacja włączająca? Jakie warunki musi spełnić przedszkole, aby ideę edukacji włączającej wcielić w życie?

Rozmyślając nad pojęciem edukacji włączającej, warto przez chwilę zastanowić się, czym jest włączanie. Włączanie to BYCIE RAZEM. Zaczyna się to w momencie przyjścia na świat dziecka. Przytulenie dziecka przez mamę to danie sygnału: „Witaj, czuj się bezpiecznie, jest tu jeszcze ktoś inny, komu możesz zaufać”. Codzienny spacer to oswajanie się z grupą, akceptacja innych osób w swoim otoczeniu. Włączania, w sposób naturalny, dokonują same dzieci. Małe dzieci czynią to intuicyjnie w naturalnym środowisku, jakim jest zabawa, wspólna przestrzeń w żłobku (podłoga), plac zabaw, piaskownica. Im starsze dziecko i wyższy poziom instytucjonalny edukacji, tym bardziej edukację włączającą spostrzega się (tu za prof. A. Matczak) jako proces, którego podstawą jest kształtowanie przekonania, że każde dziecko, niezależnie od stanu swego zdrowia czy sprawności, ma prawo do wspólnej nauki i uczestnictwa we wszystkich sytuacjach społeczności. Edukacja włączająca kładzie nacisk na akceptację różnic międzyludzkich, wynikających m.in. z niepełnosprawności, różnic środowiska, różnic kulturowych, ale również osobowościowych. Nadrzędnym celem jest włączenie społeczne, akceptacja i uznanie prawa do inności. Edukacja włączająca oparta jest na społecznym modelu postrzegania m.in. niepełnosprawności, który uznaje, iż przyczynami są m.in. tworzone przez nas samych bariery: mentalne, społeczne (stereotypowe postrzeganie osób, uprzedzenia społeczne) ekonomiczne, prawne, organizacyjne. Dlatego też moralnym obowiązkiem jest odpowiedzialne zmniejszenie skutków niepełnosprawności i włączenie tych osób do funkcjonowania w grupie społecznej. 

Dla przedszkoli, nauczycieli, całego personelu opiekuńczo-administracyjnego jest to duże wyzwanie. Działania edukacji są procesem dwukierunkowym: to włączanie dziecka w naszym przypadku z niepełnosprawnością oraz przygotowanie środowiska dzieci sprawnych na wejście kolegi, koleżanki z niepełnosprawnością. To przygotowanie placówki pod względem organizacyjnym, architektonicznym, ale przede wszystkim zmiana sposobu myślenia o niepełnosprawności, zmiana własnego nastawienia, gotowość na zmiany: akceptacj...