Proza i doświadczenia wyrażania ekspresji twórczej

Tekst literacki czytany przez uczniów w szkole powinien być inspiracją do wyrażania doznań uczniów. Starsze dzieci oraz młodzież, pracując z tekstem, uczą się jego interpretacji, a wykorzystując nabywane w toku edukacji umiejętności pisania, czytania, prowadzenia dyskusji, dialogu, wybranych technik teatralnych czy technik dramy, za pomocą wspomnianych aktywności wyrażają swą ekspresję, doznania, osobiste zdanie na temat przeczytanego utworu.

W przedszkolu pracujemy z dzieckiem najmłodszym, które będąc odbiorcą tekstu, nie dysponuje jeszcze takimi możliwościami w rozumieniu form wyrażania swej ekspresji jak uczniowie, jednakże nie oznacza to, iż tekst na dziecko nie oddziałuje, jedynie formy pracy z tekstem czy formy wyrażania ekspresji są nieco inne, adekwatne do fazy rozwojowej. Dzieci charakteryzuje niezwykła spontaniczność przedstawiania swych doznań, natychmiastowość, konieczność wyrażenia swego odkrycia jakoby poza kolejnością. Dlatego praca z tzw. czynnościami ekspresyjnymi w przedszkolu nie należy do łatwych.

Czytając przedszkolakom za długo przy jednoczesnym utrzymywaniu ciszy, możemy doprowadzić do znudzenia. Dziecko, gdy nie może wyrazić swych doznań związanych z tekstem, albo przestanie słuchać i będzie odpływać w przestrzeń swojej wyobraźni, albo zacznie się ruszać, aby podjąć aktywność, która bardziej mu się podoba. Czytając za krótko, w ogóle nie mamy pewności, czy dzieci stały się odbiorcami tekstu, a jeżeli same dzieci nie zauważą sensu w wykonywanej przez siebie i nauczyciela czynności, także na poziomie przede wszystkim umysłowym podążać będą w kierunku takiej czynności, która je bardziej zajmuje. To, co powinno dzieci najbardziej „uwieść” podczas czytania, to jego jakość. Nauczyciel nie może czytać dzieciom bez zaangażowania emocjonalnego, bez wyrazistej, dobrej dykcji, bez stosownej intonacji, kontaktu wzrokowego z dziećmi, mimiki i spójnej z tekstem mowy pozawerbalnej. Dobrze czytający nauczyciel czasami pewne fragmenty tekstu wiersza czy prozy mówi jakoby z pamięci, angażując swój wzrok w kontakt wzrokowy z przedszkolakami, co jest oczekiwaną przez nie formą relacji nadawca–odbiorca i warunkiem poruszenia wyobraźni dzieci.
...