Projekt „kosmos”

Projekt – KOSMOS

Ciekawość poznawczo-badawcza stanowi podstawę do eksploracji świata, w którym żyjemy, a jeszcze bardziej do zgłębiania tajemnic kosmosu, którego cząstką jest planeta Ziemia. Obszar ten jest tajemnicą i zagadką stale odkrywaną i poznawaną. Właśnie kosmos będzie stanowił przestrzeń naszych działań badawczych w tym miesiącu. Ponieważ grup tematycznych związanych z kosmosem jest naprawdę wiele, treści badawcze dobieramy odpowiednio do grupy wiekowej dzieci, aby nasze przedszkolaki zainteresować i zachęcić do aktywnego działania podczas realizacji projektu. Kosmos jest bardzo wdzięcznym tematem do poznania wielokierunkowego i daje dzieciom nieograniczoną możliwość do wyrażania swoich emocji, marzeń i autoprezentacji w dowolnie wybranej formie. Prezentowany projekt „Kosmos” zawiera zbiór przykładowych działań, to dzieci dokonują szczegółowego wyboru tematycznego, który nadaje kierunek badań całemu projektowi. Życzę fantastycznych przygód i doskonałej zabawy podczas odkrywania świata ponad chmurami, który znajdując się daleko, potrafi od zawsze rozbudzać wyobraźnię i pomysłowość dużych i małych mieszkańców Ziemi.

Etap I. Rozpoczęcie projektu „Kosmos”

• Wybór tematu „Kosmos” – wydarzeniem, które wzbudziło zainteresowanie dzieci tematyką „kosmiczną”, było kino sferyczne, które odwiedziło nasze przedszkole. Dzieci oglądały projekcję filmu w pozycji leżącej na półkolistym ekranie (kopuła kina). Zwielokrotnione efekty odbioru wizualnego stanowiły atrakcję tego nietypowego seansu filmowego. Dyskusja na temat oglądanego filmu prezentującego kosmos w tak ciekawy sposób przekształciła się w debatę na ww. temat. Dzieci same stwierdziły, że kosmos jest ogromny i ciekawie byłoby dowiedzieć się o nim więcej. Tak oto zgodnie zatwierdzony został temat projektu badawczego „Kosmos”. O przystąpieniu do realizacji projektu poinformowaliśmy rodziców, zapraszając ich do aktywnego w nim współuczestnictwa.
• Rozbudzenie ciekawości poznawczej – dzieci z entuzjazmem dzieliły się wrażeniami po seansie w kinie sferycznym. Zmiana perspektywy postrzegania zjawisk w kosmosie rozbudziła ciekawość i wyobraźnię dzieci. Propozycja przynoszenia materiałów o kosmosie spotkała się z wielkim zadowoleniem i zaangażowaniem całej grupy.
• Wędrówka tematyczna – zapraszamy dzieci do dzielenia się swoimi wiadomościami na temat kosmosu, wspólnie oglądamy i omawiamy przyniesione przez dzieci ilustracje i książki na temat planet, gwiazdozbiorów, pojazdów kosmicznych, ciał niebieskich itp. Swoje spostrzeżenia i wyobrażenia dotyczące kosmosu dzieci wyraziły w formie plastycznej, wykonując prace pastelami olejnymi na temat „Mój kosmos”. 
• Tworzenie siatki wiedzy – „Co już wiemy?” – informacje przekazywane przez dzieci dotyczące realizowanego projektu systematycznie notowane są na dużej planszy umieszczonej na tablicy. Siatka wiedzy wzbogaca się o nowe informacje na temat kosmosu. Dzieci wykazują dużą aktywność w poszukiwaniu wiadomości. Oprócz wydawnictw albumowych o kosmosie dzieci przynoszą filmy, a nawet piosenki na temat kosmosu. Sukcesywnie oglądamy filmy przybliżające nam tematykę „kosmiczną”, słuchamy opowiadań, wierszy, omawiamy – po uważnym obejrzeniu – wspaniałe ilustracje i zdjęcia z albumów o Układzie Słonecznym, gwiazdozbiorach i elementach wszechświata.
  Dzieci wypowiadają się na temat kosmosu, dzieląc się swoimi wiadomościami na ten temat:
  –    „W kosmosie są planety większe od Ziemi, ale nasza Ziemia nie jest najmniejsza”.
  –    „W kosmos można polecieć w rakiecie”. 
  –    „Gwiazda Polarna jest najważniejszą gwiazdą w kosmosie”.
  –    „Ja wiem, że Słońce jest gwiazdą, a nie planetą”.
  –    „Bo to jest tak, że gwiazdy świecą, a planety nie świecą”.
  –    „Tata mi mówił, że najbliżej Ziemi jest Księżyc, a w kosmosie jest bardzo dużo księżyców”.
  –    „Niektóre planety są olbrzymie”.
  –    „Najważniejsze to jest Słońce, bo Ziemia i inne planety to się dookoła Słońca kręcą”.
  –    „A gwiazd to jest tak dużo, że nie można ich policzyć”.

Prace plastyczne pt. „Mój kosmos” umieszczone zostały na wystawie w sali. 

• Tworzenie siatki pytań – „Czego chcemy się dowiedzieć?” – do zagadnień tematycznych interesujących dzieci ułożone zostały pytania, a odpowiedzi na nie poszukiwać będziemy w trakcie realizacji projektu.
  Przykładowe pytania zadawane przez dzieci:
  –    Czy w kosmos można polecieć tylko w rakiecie?
  –    Jakimi urządzeniami i pojazdami można badać kosmos?
  –    Dlaczego Księżyc zmienia swój kształt?
  –    Co to jest prom kosmiczny?
  –    Co to jest Droga Mleczna?
  –    Czym są gwiazdozbiory?
  –    Co to takiego „kosmiczne śmieci”?
  –    Meteoryt – co to takiego?
  –    Skąd się biorą komety i spadające gwiazdy?
  –    Co to są mgławice?
  –    Kim był Mikołaj Kopernik?
   
• Kącik projektowy – mamy w sali sprawdzone miejsce, które idealnie nadaje się na kącik projektowy. Rolą kącika jest inspirowanie, zaciekawienie bogactwem zbiorów i aktywizowanie dzieci do odkrywania tajemnic wszechświata. Atrakcyjna oprawa plastyczna wykonana przez dzieci wyróżnia nasz kącik, a rangi nadaje mu także nazwa, którą zaproponowały dzieci – WSZYSCY JESTEŚMY W KOSMOSIE. Taka nazwa kącika przybliża każdemu dziecku temat projektu i zachęca do wzbogacania zasobów tego niezwykłego miejsca. Znalazły się tu np. maskotki, pojazdy kosmiczne, „ufoludki”, makaron „gwiazdki” (wykorzystany do prac plastycznych), filmy, książki, kolorowanki, globus, lornetki i lupy itp. W realizowanych projektach doskonale sprawdzały się karteczki/wizytówki informacyjne dla rodziców, dlatego też i w tym kąciku znajdzie się dla nich miejsce. Zawarte na nich informacje o zbliżających się wydarzeniach projektowych przypominają rodzicom, co należy przygotować na wyprawę w teren, wizytę eksperta lub o terminowym wykonaniu z dzieckiem zadania badawczego. Dbajmy o czytelność i atrakcyjność kącika, wybierajmy dyżurnych dbających o to ważne dla projektu miejsce i zachęcajmy dzieci do wzbogacania kącika o nowe akcesoria tematyczne.

Etap II. Realizacja projektu

• Wspólne tworzenie siatki tematycznej – siatka ta jest zbiorem informacji na temat kosmosu już przez dzieci posiadanych, znajdują się tu również zagadnienia tematyczne, które są dla dzieci nieznane i zawarte są w siatce pytań. Tego typu informacje zdobędziemy np. podczas wizyty eksperta lub w czasie wycieczki do planetarium. W siatce tematycznej umieścimy także zadania do wykonania w domu, przykłady ćwiczeń badawczych czy propozycje działań w terenie.
• Nasi eksperci – wspólnie z dziećmi zastanawiamy się, kto może nam pomóc w poszukiwaniu odpowiedzi na postawione pytania i wzbogaci naszą wiedzę o kosmosie o interesujące nas zagadnienia. Pierwszą propozycją podaną przez dzieci była wyprawa do biblioteki. Poprosiliśmy pracującą tam panią Agatę o przygotowanie książek zawierających wyjaśnienia tematów, na które odpowiedzi poszukujemy. Pani Agata zaproponowała nam spotkanie za kilka dni i zaprosiła na projekcję multimedialną dotyczącą kosmosu. Naszym drugim ekspertem został nauczyciel geografii z sąsiadującej z przedszkolem szkoły. Okazało się także, że pan Paweł jest pasjonatem modelarstwa, a interesują go zwłaszcza samoloty i inne obiekty latające. Zaplanowaliśmy także wycieczkę do planetarium i w ten oto sposób naszym kolejnym ekspertem będzie pan przewodnik opowiadający nam o niebie Mikołaja Kopernika. Ułożyliśmy list zapraszający rodziców do udziału w projekcie, a osoby chętne będą mogły zaprezentować nam ciekawe informacje o kosmosie i wystąpić na forum grupy w roli eksperta. Dzieci zgłaszały się chętnie do wykonywania w domu zadań badawczych i zaprezentowania wyników badań w grupie.
• Planowanie wycieczek i wypraw terenowych – mając na uwadze zainteresowanie innych placówek wizytami w planetarium, szybko zamówiliśmy termin wycieczki oraz przewodnika, który opowiadać nam będzie o kosmosie i udzieli odpowiedzi na pytania przygotowane przez dzieci. Pytania do eksperta mogą być przygotowane przez dzieci w domu z rodzicami w ramach zadania projektowego. Możemy także korzystać z pytań zawartych w naszej siatce. Zachęcajmy dzieci do zadawania pytań, które pojawią się w trakcie trwania wycieczki. Podczas opowiadania przewodnika lub spotkań z ekspertami mogą pojawić się tematy, o których nie słyszeliśmy, a będą dla dzieci interesujące. Wyprawę w teren możemy zorganizować w okolicach przedszkola (na terenie otwartym lub mniej zabudowanym), w celu obserwacji nieba, położenia słońca i znalezienia obiektu, który będzie naszym wskaźnikiem do obserwacji i pomiaru np. kierunku i długości padającego cienia.

Przykłady działań badawczych 
Moja rada: aby nasze działania badawcze były źródłem zgromadzenia różnorodnych informacji, pomiarów, materiałów fotograficznych itp., proponuję zorganizowanie kilku wypraw w teren. Ponieważ badamy wszechświat z perspektywy mieszańców Ziemi, uwzględnijmy jak najwięcej „elementów kosmicznych” dostępnych tu i teraz. Co mam na myśli? 
–    Wybierzmy obserwowany obiekt – krzew, ławkę, latarnię, pomnik itp. Dzieci w roli aktywnych uczestników działań badawczych przejawiają większe zainteresowanie procesem poszukiwania odpowiedzi, stają się wnikliwymi obserwatorami i zaangażowanymi badaczami. 
–    Wychodźmy na wyprawy o różnych porach dnia: po śniadaniu ok. 10.00, przed obiadem ok. 12.00, przed podwieczorkiem ok. 14.00–14.30. 
–    W tygodniu dokonajmy kilku wypraw i zbadajmy: gdzie znajduje się słońce, czy i jak długi jest cień krzewu i z której znajduje się strony (dziecko stoi zawsze w określonym miejscu, np. po prawej stronie obiektu).
–    Obserwujmy wygląd nieba: chmury – ich kolor i kształt, stopień nasłonecznienia lub zachmurzenia.
–    Zadaniem każdego z dzieci będzie także dokonanie pomiaru długości cienia dowolnie wybraną/przyniesioną własną miarką.
–    Szkic z natury – dzieci wykonują rysunek ołówkiem wybranego, interesującego je obiektu (chmury, słońce za chmurami, obserwowany krzew itp.). Jako podkładki dobrze sprawdzają się tekturki z bloków.
–    Formułujemy pytania wynikające z naszych obserwacji: Dlaczego cień raz jest krótki, a raz długi? Dlaczego cień jest czasem z lewej strony, a czasem na środku? Jak to jest, że chmury są rozmazane, a wczoraj miały inny kształt?
–    Po wyprawach w teren można poprosić dzieci o wykonanie w domu zadania z rodzicami polegającego np. na zaobserwowaniu i zanotowaniu godziny zachodu słońca, narysowania koloru nieba o zachodzie słońca.
 

Wspierając całościowy rozwój dziecka podczas pracy metodą projektów, równolegle realizujemy treści wynikające z miesięcznego planu pracy.

Proponowane przykłady działań:

• Rozwój mowy: wzbogacanie słownictwa czynnego dzieci; zachęcanie do uczestniczenia w rozmowach o gwiazdach, lotach w kosmos, planetach i udzielania dłuższych wypowiedzi na ww. tematy; słuchanie czytanych utworów literackich poruszających tematykę realizowanego projektu; aktywny udział dzieci w spotkaniach z ekspertami – zadawanie pytań, dyskusja; poznanie sformułowań specjalistycznych, takich jak: meteory, galaktyka, orbita, satelita, kometa, gwiazdy, księżyce itp. (ćwiczenia w analizie i syntezie sylabowej i głoskowej); „Mikołaj Kopernik – wielki astronom” – zapoznanie z postacią i rodzajem badań polskiego naukowca.
• Pojęcia matematyczne: przeliczanie planet Układu Słonecznego; segregowanie pojazdów kosmicznych ze względu na ich przeznaczenie, wielkość; porównywanie liczebności gwiazd w różnych gwiazdozbiorach, np. w Wielkim Wozie czy Kasjopei itp.; dokonywanie pomiaru długości cienia podczas wypraw w teren.
• Muzyka i ruch: śpiewanie piosenek o aktualnej porze roku oraz poznanie piosenki o kosmosie; zabawy przy muzyce – taniec ufoludków, improwizacja ruchowa na temat „Kosmiczny bal”; muzykowanie z użyciem instrumentów pt. „Międzyplanetarna orkiestra”; zabawy ruchowe – start i lot pojazdów kosmicznych, kosmonauta na księżycu – poruszanie się „w zwolnionym tempie”, zabawy ruchowe z elementem rywalizacji – wyścig ufoludków itp.; przygotowanie układu tanecznego, który można zaprezentować podczas wydarzenia kulminacyjnego, itp. 
• Działalność plastyczna: malowanie na sztalugach na temat „Gwiazdozbiory”; lepienie z mas plastycznych planet Układu Słonecznego; budowanie rakiety z użyciem kartonów, folii metalizowanej oraz robienie zdjęć „kosmonauta w rakiecie”; wykonanie na dwóch połączonych arkuszach szarego papieru wielkiego plakatu pod nazwą „Galaktyka”; wykorzystując duże zbiory różnorodnych tkanin, wełny, guzików, wstążek i ciekawych faktur tekturowych...