Odkrywamy świat przyrody
Projekt „KOŃ”

Scenariusz projektu „Koń” 

Etap I – rozpoczęcie projektu

• Wybór tematu „Koń” – piękna wiosenna pogoda zachęca do wypraw i wycieczek. Nasza grupa wyrusza na zaplanowaną kilka miesięcy wcześniej wycieczkę do Farmy Zwierząt Gospodarskich. Do wyjazdu pozostało kilka dni i wszyscy często rozmawiają o tym, jakie zwierzęta tam zobaczymy. Oglądaliśmy ulotkę reklamową farmy i dzieci bardzo ucieszyły się z czekającej je atrakcji, a mianowicie jazdy na kucyku. Obserwując dzieci i ich zaangażowanie w rozmowę o koniach, odbyliśmy wspólną naradę, w efekcie której dzieci podjęły decyzję, aby rozpocząć projekt badawczy pod nazwą „Koń”. O rozpoczęciu projektu poinformowani zostali rodzice. Dzieci wręczyły rodzicom własnoręcznie wykonane zaproszenia do udziału w projekcie, które ozdobione były rysunkami przedstawiającymi konie.
• Rozbudzanie ciekawości poznawczej dzieci – przygotowania do wycieczki na farmę przez kolejne dni były tematem dominującym. Dzieci poinformowane zostały o tym, że jedziemy zobaczyć różne zwierzęta, a ponieważ koń też tam będzie, to poświęcimy mu więcej uwagi. Na prośbę o przyniesienie ilustracji i książek przedstawiających konie już następnego dnia dzieci przyniosły wiele pozycji książkowych na ten temat.
• Wędrówka tematyczna – zachęcanie dzieci do dzielenia się swoimi wspomnieniami związanymi z końmi. 

–    Jak byłem w górach, to widziałem konia.
–    Ja jechałam saniami i koń je ciągnął, a przy saniach były dzwonki.
–    A ja to konia tylko w telewizji widziałem.
–    Widziałem konie, jak jechaliśmy samochodem, a one jadły trawę.
–    W ZOO widziałam konie, były takie brązowe.
–    Mój dziadek jest weterynarzem i leczy zwierzęta i konie też potrafi leczyć.

Gdy każde z chętnych dzieci wypowie się na ww. temat, wszyscy zostają zaproszeni do wykonania pracy plastycznej „Koń” (malowanie farbami akwarelowymi). 

• Tworzenie siatki wiedzy „Co już wiemy” – w siatce wiedzy znajdują się informacje uzyskane od dzieci na temat „Koń”. Dzieci w bardzo różnorodny sposób mogą prezentować swoje wiadomości o koniach. Mogą to być wiersze, piosenki, naśladowanie ruchów i wydawanych odgłosów. Posiadane wiadomości przekazywane są także w formie werbalnej.

Przykładowe wypowiedzi dzieci na temat „Koń”: 
–    Koń lubi biegać po polu i jeść trawę.
–    Każdy koń ma grzywę i długi ogon.
–    Konie mają cztery nogi i są wysokie.
–    Konie mają dużo siły.
–    Są specjalne konie, które nie ciągną sań, tylko biegają na wyścigach.
–    Mały koń nazywa się źrebaczek.
–    Konie są brązowe albo białe.
–    A ja wiem, że mogą być konie nawet w ciapki czarne i białe.
–    Konie mogą też ciągnąć bryczkę, ja jechałam bryczką.
–    Wiem, że są małe konie i nazywają się kucyki. 
    
Nasza siatka wiedzy wzbogaciła się o zapisane informacje przekazane przez dzieci oraz dodatkowo o prace plastyczne namalowane farbami.
Siatka pytań stanowi kolejny etap naszego działania projektowego, a jej tworzenie ukierunkowuje nasz tor poszukiwań i badań.

• Tworzenie siatki pytań – „Czego chcemy się dowiedzieć?”:

–    Co najbardziej lubią jeść konie?
–    Jak z bliska wygląda koń?
–    Gdzie konie mieszkają?
–    Czy konie śpią?
–    Na co koń może chorować?
–    Czy konie trzeba specjalnie czyścić?
–    Do czego koń potrzebny jest człowiekowi?
–    Czy do jazdy na koniu trzeba mieć inny ubiór?
–    Do czego potrzebne jest siodło?
–    Dlaczego konie mają podkowy i kto im je zakłada?
–    Jakie mogą być konie?
–    Jak nazywają się kroki koni?
–    Jak zbudowany jest koń?

• Kącik projektowy

W wybranym miejscu zaczynamy zagospodarowywać kącik projektowy. Dzieci codziennie przynoszą ciekawe akcesoria: koniki pluszowe, gumowe, plastikowe, a nawet drewniane. Rodzice jednego z chłopców dowieźli nam na czas realizacji projektu drewnianego konika na biegunach, który stał się ulubioną zabawką dzieci. W kąciku pojawiają się nowe książki, a także filmy edukacyjne. Wyłożone są kolorowanki oraz różnorodne materiały plastyczne. W naszym kąciku projektowym znajdują się też wizytówki informacyjne dla rodziców, powiadamiające o mających mieć miejsce wydarzeniach. Pamiętajmy, że atrakcyjność kącika przekłada się na wzrost zainteresowania tym miejscem, a jednocześnie na ich aktywny udział w realizacji projektu. 

Etap II – realizacja projektu

• Tworzenie siatki tematycznej – nasza siatka zawiera wszystkie zebrane wiadomości już przez dzieci posiadane, a także postawione pytania, na które poszukiwać będziemy odpowiedzi u ekspertów, w literaturze oraz na drodze obserwacji i badań. 
• Nasi eksperci – jako osoby posiadające rozległą wiedzę o koniach do odgrywania roli ekspertów zaprosiliśmy tatę jednego z przedszkolaków, który uprawia jeździectwo i startuje w zawodach sportowych, lekarza weterynarii – dziadka jednej z dziewczynek w grupie oraz właściciela Farmy Zwierząt Gospodarskich, który przyjął nasze zaproszenie, aby w czasie wycieczki wystąpił w ww. roli. Sami wzbogacać będziemy swoje wiadomości, korzystając z encyklopedii, czasopism o zwierzętach oraz rozlicznych pozycji książkowych przyniesionych przez dzieci. Do wizyty eksperta przygotowujemy się odpowiednio wcześniej i zapisujemy wszystkie pytania podawane przez dzieci. O wizycie eksperta informujemy rodziców, a wszystkie planowane wizyty zapisujemy w grafiku wydarzeń projektowych. Słuchając wypowiedzi ekspertów, mogą nasunąć się nowe pytania, zachęcajmy dzieci do ich zadawania i dopytywania o interesujące je wątki tematyczne. 

Ekspert w dziedzinie jazdy konnej – przykładowe pytania:
–    Jakie odgłosy wydaje koń?
–    Jak wita się pan z konikiem?
–    Czy daje mu pan cukier?
–    Jak pan to robi, żeby koń wysoko skakał albo szybciej biegł?
–    Czym pan czyści konia i czy to jest trudne?
–    Do czego służy siodło i te inne przybory, które pan przyniósł? 
–    Koń chodzi i biega, jak nazywają się jego kroki?
    
Lekarz weterynarii – przykładowe pytania do eksperta:
–    Po czym pan rozpoznaje, że koń źle się czuje?
–    Czy konie także dostają szczepionki?
–    Ile konie mają zębów?
–    Na jakie choroby chorują konie?
–    Czy konie się czegoś mogą bać?
–    Czy jak się koniowi utnie ogon, to on mu odrośnie?
–    Gdzie koń ma serce?
        
Wysłuchując opowieści o koniach, dzieci mogły oglądać duże plansze ze szkieletem konia. Dzieci dowiedziały się, że koń ma mały żołądek i musi jeść 3–5 razy dziennie. Koń pije czystą wodę, ale gdy jest spocony lub zmęczony pracą, najpierw musi odpocząć ok. pół godziny i dopiero wtedy można mu podać wodę.

• Wycieczka – Farma Zwierząt Gospodarskich jest celem naszej wyprawy, podczas której dzieci będą miały okazję obserwować zachowania koni w ich środowisku naturalnym. Czas pobytu na farmie to 4 godziny, będzie więc można spokojnie wszystko zobaczyć. Ustalimy z naszym ekspertem kolejność działań, tak aby wygospodarować odpowiednio dłuższy czas na zajęcia w okolicy stajni, padoku i łąki, na której przebywają konie i kucyki. 

Obserwacja w terenie – przykłady pytań i odpowiedzi:

Pytanie 1: Gdzie konie mieszkają? 
Odp. Konie mieszkają w stajni, a każdy koń ma swoje miejsce, które nosi nazwę „boks”. Przed każdym boksem jest miejsce na paszę, czyli jedzenie dla konia.

Pytanie 2: Gdzie konie mają miejsce do spania? 
Odp. Konie śpią na stojąco. Wystarczą im 3 godziny snu. Gdy koń śpi, ma opuszczone uszy i lekko podgiętą jedną nogę. Dzięki swojej budowie koń może spać właśnie w ten sposób.

Pytanie 3: Co najbardziej lubią jeść konie? 
Odp. Konie najczęściej jedzą siano, bardzo lubią owies, jęczmień, żyto, a przysmakiem jest marchewka. Owies dodaje koniowi energii, a marchewka jest źródłem witamin. 

Pytanie 4: Ile wysokości ma koń i ile waży? 
Odp. Dorosły koń może ważyć od 380 do 1000 kg. Wysokość konia waha się od 140 do 180 cm. 

Pytanie 5: Jak długo konie żyją?
Odp. Konie żyją od 25 do 30 lat.

Pytanie 6: Jak nazywa się to miejsce, gdzie konik biega na takim sznurku w koło? I dlaczego on tak biega? 
Odp. Miejsce, po którym chodzi koń, nazywa się „padok”, a ten sznurek to „lonża”. Prowadzenie konia na lonży nosi nazwę „lonżowanie”. Po padoku chodzą konie, które np. miały kontuzje, chorowały i teraz wracają do zdrowia. Padok to także miejsce do nauki jazdy na koniu, dlatego koń jest prowadzony powoli na lonży. W tym miejscu odbywają się też zajęcia z hipoterapii. 

Pytanie 7: Wiem, że koń ma podkowę, ale po co ta podkowa jest potrzebna? 
Odp. Konie mają podkowy głównie z powodu ochrony kopyta, aby koń bezpiecznie mógł pracować i poruszać się po różnym podłożu. Jeżeli koń ma nam służyć tylko do rekreacji (tak jak w naszym gospodarstwie), nie musi być podkuty.

Pytanie 8: Co to są za konie, ale mi nie chodzi o imiona? 
Odp. Nasze konie to koniki polskie. Służą do jazdy i nauki jazdy, mogą prowadzić lekkie zaprzęgi, np. sanie i bryczkę. Doskonale dbają o nasze łąki, zjadając trawę.

Pytanie 9: A ile waży taki urodzony konik i czy długo uczy się chodzić? 
Odp. Taki konik po urodzeniu nazywa się sysak i może ważyć ok. 50 kg. Już 5 minut po urodzeniu powinien siadać, a 2–3 godziny później powinien ssać mleko mamy, stojąc na nogach. Źrebak to koń, który ma mniej niż rok, ale skończył już pół roku.

Przejażdżka na kucyku: gdy zakończyliśmy część edukacyjną i zadaliśmy wszystkie pytania, właściciel zapraszał kolejno chętne dzieci do przejażdżki na kucyku. Oczywiście w tym czasie wykonywane były pamiątkowe zdjęcia. 

Szkic z natury – zaopatrzeni w tekturowe podkładki i ołówki, dzieci siedząc na ławeczkach, wykonywały szkic wybranych przez siebie koni. Zadanie nieco nietypowe, ponieważ dotąd natura pozowała z bezruchu. Dzieci doskonale poradziły sobie z zadaniem, czerpiąc radość podczas szkicowania, zwłaszcza że do częstych należały sytuacje typu: „poczekaj, poczekaj, jeszcze się nie ruszaj” – słowa dzieci do koników, zmieniających swoją pozycję. 

Wycieczka udała się doskonale, wrażenia i wspomnienia fantastyczne. Zbiór fotografii do tematu projektu bardzo się wzbogacił. Bezpośredni kontakt ze zwierzętami był niezwykłą przygodą dla wszystkich dzieci. Nasza siatka tematyczna zdecydowanie powiększyła swoje rozmiary, wzbogacona o informacje, szkice i zdjęcia z wycieczki.

Ciekawostki o koniach:

• Najwyższy koń na świecie ma 210,2 cm wzrostu.
• Najmniejsza klacz miniaturowa na świecie ma 43 cm wzrostu i waży 26 kg.
• Koń ma o jedną kość mniej niż człowiek – 205.
• Koń podczas galopu może osiągnąć prędkość ok. 48 km/h.
• Kilka godzin po urodzeniu koń potrafi chodzić i biegać.
• Najstarszy koń na świecie żył 62 lata.
• Gdy koń jest w galopie, w pewnym momencie ma wszystkie nogi w powietrzu.
• Mózg konia jest 2 razy mniejszy od mózgu ludzkiego.
• Najszybszy koń wyścigowy na świecie osiągnął prędkość ponad 70 km/h.
• Konie mają największe oczy wśród ssaków żyjących na lądzie.
• Gdy koń gwałtownie uderza ogonem, oznacza to strach i złe samopoczucie.

Realizując zagadnienia ujęte w miesięcznym planie pracy, włączamy tam także treści nawiązujące do realizowanego projektu. 

Proponowane przykłady działań:
Rozwój mowy: oglądanie ilustracji i budowanie wypowiedzi zdaniowej, dzielenie się wrażeniami po wycieczce i odwoływanie się do wspomnień i aktywności z nią związanych w formie swobodnych wypowiedzi, pokonywanie nieśmiałości i wypowiadanie się na forum grupy. Ćwiczenia „buzi i języka” – dzieci wydają odgłosy typu: ii-ha-ha, parskają jak konie, kląskają, wysuwają język na brodę.
Pojęcia matematyczne: układanie zdjęć przedstawiających kolejne etapy wycieczki w następującym po sobie ciągu sytuacyjnym – utrwalanie określeń następstw czasowych „przed”, „po”. Przeliczanie, klasyfikowanie, układanie ciągów rytmicznych cztero- i więcej elementowych. Umieszczanie sylwetek koni na macie do kodowania i zapis miejsca ich położenia. 
Ruch i muzyka: zabawa ruchowa „Woźnica i koń” – dzieci w parach poruszają się zgodnie ze słyszanym tempem (pierwsze dziecko jest konikiem, dziecko za nim jest woźnicą). Słuchanie piosenki „Koniki” i zabawa muzyczno-ruchowa przy piosence. Zabawa ruchowa „zaczarowane koniki” – dzieci poruszają się, naśladując chód konia, na słowa „zaczarowane koniki” przybierają dowolną pozę i nieruchomieją. Zabawy w formie opowieści ruchowych odwołujących się do wiadomości zdobytych na wycieczce: koń śpi, koń pije wodę, gospodarz wyprowadza konia na łąkę, k...