Tajemnicze listy

Jedną z niewielu umiejętności, które zapamiętałam po latach spędzonych w harcerstwie, jest pisanie i odczytywanie szyfrów. Nauczyłam się ich na kilku pierwszych zbiórkach, a ich zastosowanie było niezbędne na każdym obozie, zimowisku, biwaku czy rajdzie pieszym. Drużynowi co rusz stawiali przed nami rozmaite zadania, które oczywiście musiały być zapisane w tylko nam znany sposób. Nie było to trudne, większość szyfrów dla dzieci i młodzieży charakteryzuje logiczność i prostota. Minęły ponad dwie dekady, a ja nadal pamiętam „czekoladkę”, szyfr sylabowy, ułamkowy i z grubsza alfabet Morse’a. Czy nam się to nudziło lub wydawało się męczące? Nigdy. Za każdym razem z przyjemnością odczytywaliśmy wskazówki, które prowadziły nas do odnalezienia ukrytego w lesie trofeum. Co takiego jest w tych szyfrach, że są tak lubiane przez dzieci? 

Osiąganie sukcesu

Tym, co zawsze stoi za przyjemnością odczytywania sekretnych wiadomości, jest satysfakcja. To tak, jakbyśmy posiadali niesamowitą lekkość w rozwiązywaniu krzyżówek, sudoku czy układaniu kostki Rubika, tylko oprócz rozszyfrowania wiadomości docieramy do jej sensu i przekazu. Dowiadujemy się czegoś, co być może doprowadzi do kolejnego zadania, zbliży do celu. W świecie pełnym ambitnych maluchów, które z trudnością radzą sobie z przegraną czy porażką, nauka odczytywania prostych wiadomości na pewno zaspokoi potrzebę osiągania sukcesu.

Umiejętność rozszyfrowywania wiadomości wykorzystuje każdy z Państwa na co dzień. Przyporządkowywanie symboli do znaczeń odzwierciedla się w emotikonach, znakach drogowych, wizualnej prognozie pogody, instrukcjach dla zwiedzających muzeum, informacjach na proszkach do prania, metkach odzieżowych czy chociażby AAC – formie komunikacji alternatywnej dla dzieci niemówiących. Co więcej, jestem przekonana, że w Państwa salach zajęciowych roi się od różnych wiadomości, które są przedstawione za pomocą prostego obrazka czy grafiki, np. wykres głośności, tabela nagród i wyróżnień, porządek dnia, zasady panujące w grupie, plansza obecności, urodzin, a nawet naklejone na szafeczkach w szatni obrazki przyporządkowane do każdego malucha. Już teraz komunikują się Państwo z podopiecznymi w zaszyfrowany sposób. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że rozwijanie tej umiejętności niesie ze sobą kilka ważnych korzyści. 

Czego nauczymy się, szyfrując? 

Po pierwsze, ćwiczymy pamięć! Im szybciej zapamiętamy znaczenia poszczególnych symboli, kropek, kresek, zwierzątek, słoneczek itp., tym prędzej rozkodujemy znaczenie wiadomości. Wiele szyfrów wymaga posługiwania się kluczem, jak chociażby Vigenère’a, ale z uwagi na przedział wiekowy naszych podopiecznych nie wchodzi w grę korzystanie z tak skomplikowanych systemów. Co więcej, nie będziemy nawet sięgać do rozwiązań, które są dostępne tylko dla dzieci swobodnie posługujących się alfabetem. W przedszkolu będziemy korzystać z prostych, umówionych symboli i znaków, które będą oznaczać znane im przedmioty i czynności. Na początku...