Kołysanki – między jawą a snem

¹Słyszeliśmy je wszyscy, odnajdujemy w ich dźwiękach spokój, ciepło, bezpieczeństwo, niemal słyszymy głos mamy. Kołysanka to wyjątkowy utwór muzyczno-literacki, który pełni szereg funkcji w rozwoju emocjonalnym dziecka, a także rodzica czy opiekunki. Choć ściśle związany z kulturą, posiada charakter uniwersalny ze względu na swoje cechy i funkcje. Jest także utworem kobiecym, służącym od wieków nie tylko przywołaniu snu. W swojej warstwie literackiej i muzycznej wykształcił wręcz cechy o charakterze terapeutycznym, relaksacyjnym. Wpisuje się w kanon literatury dziecięcej, ale nie tylko. Kołysanka to utwór do śpiewania, słuchania, przeżywania. Nie pomijajmy jej w edukacji, nawet gdy dzieci już dawno wyrosły z kołyski.
Kołysanka najczęściej definiowana jest jako „piosenka służąca uśpieniu dziecka, która zawiera charakterystyczne komponenty i motywy, łatwo uchwytne cechy struktury oraz stylu”². Styl ten wyraża się w prymacie rytmu i melodii nad tekstem, co ukazuje jej pierwotny kształt zasadzający się na nuceniu melodii podczas czynności kołysania. Ewolucja kołysanki na przestrzeni wieków wykształciła różne jej formy: od kołysanki potocznej, przez kołysankę folklorystyczną do artystycznej2. Te zmiany gatunkowe, jak pisze Beata Stefańska, wpłynęły znacząco na przesunięcie akcentu z gatunku muzycznego na literacki. W innym tekście autorka podkreśla również pewną zmianę jej funkcji związaną z faktem, że większość tekstów kołysanek artystycznych stworzonych zostało przez mężczyzn, przy czym stosunkowo niewielu z nich czyni...