Muzyczny inwentarz ptaków – część I

Zarówno w piosenkach dla dzieci, jak i w wybranych przykładach muzyki klasycznej śpiew ptaków był inspiracją w poszukiwaniu takich środków wyrazu – muzycznych i słownych – które dzięki swojej melodyce, rytmice, stosowaniu powtórzeń, czyli repetycji, przypominałyby ptasie rozmowy.

W piosenkach dla dzieci najczęściej sam temat piosenki jest związany z życiem ptaków, ich wyglądem, przylotami, odlotami, dokarmianiem, wiciem gniazd, a także ich kłótniami czy wreszcie nawet z ptasimi snami. W tej literaturze najbardziej interesujące są rytmy i onomatopeje zawarte w piosenkach. To dzięki nim dzieci zaczynają udawać wybrane gatunki, tym samym bawią się brzmieniem i barwą swojego głosu. To m.in. dzięki takim próbom – zabawom głosem – dzieci mogą się przekonać, że posiadają wyjątkowy instrument, zdolny do naśladowania wielu dźwięków przyrody.

W utworach muzycznych znika komunikat werbalny, po zostają zaś melodia, rytm, harmonia, czyli współbrzmienie dźwięków, a także barwa i forma muzyczna. Przyznam, że pozostaję w wielkim zachwycie nad faktem, że to niezwykła wrażliwość i wyobraźnia kompozytora pozwalają na przełożenie języka ptaków na język muzyki. Na przestrzeni wieków powstało wiele utworów o charakterze programowym i ilustracyjnym, których celem było jak najwierniejsze przedstawienie ptasich odgłosów. W niektórych stanowią one główny zamysł kompozytora, w innych są bardziej ukryte i wymagają wnikliwego wysłuchania. Przykłady są liczne, wart...