Mutyzm u dzieci. Przyczyny, rodzaje i metody terapii

Mutyzm dziecięcy i jego rodzaje 

Mutyzm całkowity

Mutyzm całkowity oznacza zaburzenie polegające na całkowitym braku mowy u dziecka. Dziecko może wydobywać z siebie nieartykułowane dźwięki lub krzyczeć. Dziecko rozumie innych i może odpowiadać na pytania czy reagować na innych za pomocą gestów, np. kiwając głową. Mutyzmowi całkowitemu mogą towarzyszyć zaburzenia przełykania lub zaburzenia łaknienia.

Mutyzm sytuacyjny

Mutyzm sytuacyjny polega na występowania ograniczenia lub braku mowy w konkretnych kontekstach sytuacyjnych, np. gdy dziecko jest w sytuacji stresowej, trudnej, nie czuje się dobrze/bezpiecznie. Dziecko porozumiewa się wówczas za pomocą gestów czy mimiki twarzy. 
Najczęściej pojawia się okresowo podczas adaptacji do przedszkola lub szkoły. Zaburzenie mija, gdy dziecko oswoi się z nową, wcześniej stresującą sytuacją w życiu, np. gdy przyzwyczai się do przedszkola, zaczyna znów komunikować się za pomocą mowy.

Mutyzm wybiórczy

Mutyzm wybiórczy, inaczej nazywany mutyzmem selektywnym, występuje, gdy osoba komunikuje się za pomocą mowy w sposób wybiórczy. Mutyzm wybiórczy jest zaburzeniem wieku dziecięcego (pierwsze objawy pojawiają się zwykle przed piątym rokiem życia) wyróżniającym się stałą niemożnością mówienia w wybranych sytuacjach społecznych (w których mówienie jest oczekiwane, np. w przedszkolu, szkole), podczas gdy poza nimi komunikuje się zupełnie poprawnie. U większości dzieci mutyzm wybiórczy diagnozuje się właśnie pomiędzy trzecim a piątym rokiem życia. Czas jego trwania musi być dłuższy niż jeden miesiąc i nie można go wyjaśnić poprzez zaburzenia komunikacji (na przykład jąkanie), całościowe zaburzenia rozwoju (autyzm) czy zaburzenia psychotyczne (schizofrenia). Milczenie nie jest więc spowodowane zaburzeniem mowy, nieznajomością języka ani nieumiejętnością komunikowania się. 

Dziecko, u którego obserwujemy mutyzm wybiórczy, rozmawia tylko z tymi osobami, z którymi chce, a w stosunku do innych osób zachowuje bezwzględne milczenie. W przypadku kiedy dochodzi do kontaktu z osobą znajdującą się w kręgu osób wykluczonych przez dziecko, może ono reagować osowieniem (stoi nieruchomo, nie nawiązuje kontaktu wzrokowego, nie okazuje żadnych emocji) lub też może reagować nagłymi silnymi emocjami w postaci wybuchu agresji, ucieczki czy płaczu.

Dzieci z mutyzmem wybiórczym najczęściej do kręgu rozmówców dopuszczają najbliższych z bezpośredniej rodziny, wykluczają natomiast innych, „obcych” dorosłych. Dotyczy to przede wszystkim wykluczenia dorosłych z otoczenia dziecka w szkole czy przedszkolu.

Przyczyną niemówienia są zaburzenia natury psychologicznej, które wynikają z odczuwanego lęku oraz fobii przed mówieniem. Przyjmuje się, że główną przyczyną jest nadaktywna część mózgu odpowiedzialna za odczuwanie stresu w sytuacji, którą psycholodzy nazywają ekspozycją społeczną. Większość dzieci cierpiących na mutyzm wybiórczy, mających genetyczne predyspozycje do reagowania niepokojem, dziedziczy taką tendencję po kimś z rodziny. Dzieci takie zwykle charakteryzują się silnym niepokojem oraz przeżywaniem lęku separa...