Bawimy się słowami. Uczymy się mówić wyraźnie

Propozycja dla dzieci pięcio- i sześcioletnich

Cele operacyjne, doświadczenia dzieci

Fizyczny obszar rozwoju. Dziecko: uczestniczy w zabawach ruchowych, przybiera pozy, spaceruje po sali, bawi się słowem, w zabawie wykazuje sprawność ciała, ruch, koncentrację na zadaniu, Emocjonalny obszar rozwoju. Dziecko: wyraża słowa ciałem, rozpoznaje i nazywa emocje podczas zabawy, szanuje wypowiedzi koleżanek i kolegów. Społeczny obszar rozwoju. Dziecko: ma świadomość swojej wartości, wypowiada się o swoich odczuciach, emocjach, uczuciach, mówi z empatią o wypowiedzi innych, wyraża szacunek dla języka, słucha z uwagą wypowiedzi nauczyciela, koleżanek i kolegów, czeka cierpliwie na swoją kolej w wypowiadaniu się, współpracuje w grupie, pomaga koleżankom i kolegom, podejmuje indywidualne i grupowe decyzje, oczekuje uwagi dla siebie nauczyciela; Poznawczy obszar rozwoju. Dziecko: wzbogaca słownictwo związane ze słownictwem z wiersza, odczytuje przenośne znaczenie słów, tworzy wyrazy pokrewne (bez nazywania), wypowiada wyrazy i zdania z odpowiednią dykcją, argumentuje, nazywa emocje, uczucia, wypowiada się na temat, pracuje twórczo, rozwija wyobraźnię

Strategie z podstawy programowej

W przeważającej części strategia percepcyjno-innowacyjna

Metody i formy pracy na zajęciach

techniki dramowe: poza, rola, pantomima, żywy obraz, rozmowa, metoda ćwiczeń, praca indywidualna, praca zespołowa, praca w grupach

Pomoce naukowe, materiały

Tekst wiersza Co ja plotę Agnieszki Frączek, Wydawnictwo Nowy Świat, Warszawa 2003

Integracja wiedzy

Ćwiczenia w mówieniu łączą się ze słuchaniem, z ćwiczeniami językowymi, z treściami programu wychowawczego: szacunek dla języka polskiego

Przebieg zajęć

• Zabawa rozluźniająca – Podaj mi swoje imię.

Uwaga: nauczyciel, stojąc w kręgu z dziećmi, rzuca małą piłeczkę do dziecka stojącego naprzeciwko i mówi swoje imię. Dziecko chwyta piłeczkę, powtarza imię i rzuca piłeczkę, wypowiadając swoje imię, do koleżanki lub kolegi stojących naprzeciwko. Ćwiczenie trwa dotąd, aż wszystkie dzieci będą w nim uczestniczyć. Gdy dzieci kilka razy na kolejnych zajęciach będą się bawić w podawanie imion, można zaproponować im rzut piłką bez piłki – wystarczy gest, ruch, wyobraźnia. W ćwiczeniu dominuje ruch, który powoduje łączenie obu półkul mózgowych, usprawnia pamięć, wprowadza miłą atmosferę. Ważne jest też, aby dzieci głośno i wyraźnie, z uśmiechem powtarzały imię koleżanki lub kolegi.

• Ćwiczenie wymowy. 

Dzieci w roli śpiewaka, nauczyciela, lekarza, policjanta wymawiają kolejno zestawy wyrazów:
–    pająk pajęczynę plecie,
–    gadam?, gadam!, gadam,
–    jestem kotem,
–    jestem myszką,
–    jestem żabą,
–    jestem pająkiem.

Uwaga: nauczyciel zwraca uwagę na wymowę dzieci, na wyraźne wymawianie końcówek wyrazów.

•  Nauczyciel czyta wiersz Co ja plotę. 

Wcześniej prosi, aby wszystkie dzieci wysłuchały i zapamiętały treść (zadanie do tekstu). Ważne jest wzorcowe głośne czytanie nauczyciela na każdych zajęciach. Dzieci uczą się dykcji, akcentowania, zmiany tonacji, przerzutni itp.

• Dzieci, stojąc w kręgu, odliczają do pięciu i tworzą grupy jedynek, dwójek, trójek, czwórek, piątek. W pięciu grupach wykonują kolejne ćwiczenie, odczytują znaczenie cytatów z wiersza. Nauczyciel podchodzi do grupy i podaje cytat, każdej grupie inny.

Dzieci w grupie rozmawiają o znaczeniu słów w cytacie i kolejno każda grupa przedstawia wynik pracy. Po wykonaniu ćwiczenia przez wszystkie grupy wszystkie dzieci na znak nauczyciela kolejno głośno i wyraźnie wymawiają pięć cytatów:
–    przeszył go dreszcz,
–    wpadł w szał,
–    coraz głębiej grzązł,
–    w głos się śmiał,
–    liści gąszcz.

Uwaga: ćwiczenie jest przygotowaniem do interpretacji tekstu, odczytywaniem przenośnego znaczenia słów.

• Poza. 
  Dzieci, stojąc w kręgu, na znak nauczyciela (klaśnięcie w dłonie, głos bębenka) przybierają pozę i wyrażają powyższe cytaty.
   
• Pantomima.
  Dzieci, stojąc w kręgu, wyrażają ciałem, mimiką znaczenie zestawu słów: pająk plecie; koleżanka/ kolega plecie. Następnie każde dziecko wyjaśnia znaczenie słów.

Uwaga: w zajęciach biorą aktywny udział wszystkie dzieci, dlatego muszą mieć szansę wypowiedzenia własnego zdania. Nawet jeśli powtórzą wypowiedź koleżanki lub kolegi, nie szkodzi – ważne, aby wypowiedziały się na forum i ćwiczyły wymowę. Obecnie dzieci mają mało okazji do mówienia i w domu, i w przedszkolu. Dlatego należy stwarzać sytuacje wychowawcze, aby dzieci mówiły jak najwięcej na zajęciach w przedszkolu.
    Pantomima jest ćwiczeniem wskazanym na tym etapie edukacji. Pozwala dziecku rozwijać wyobraźnię, wyrażać niewerbalnie emocje i ćwiczy umysł (odczytywanie przenośni).

• Żywy obraz.

Dzieci w grupach cztero-, pięcioosobowych tworzą obraz ze swoich ciał. Nauczycielka podaje wyrażenie lub zwrot, każdej grupie jeden:
–    siódme poty,
–    śmiać się do rozpuku,
–    pająk nitkę mota,
–    pająk przędzie,
–    pająk plecie.
    
Dzieci wykonują zadanie kolejno. Na znak nau...